'हेपाटाइटिस रोग लाग्नुभन्दा, रोग लाग्न नदिनु नै उत्तम यस्तो छ', याद राख्नुपर्ने कुरा !

सन्दिप पाैडेल

आज जुलाई २८ अर्थात् विश्व हेपाटाइटिस दिवश ।विश्व स्वास्थ्य संगठनले “Hepatitis can’t wait” भन्ने अन्तराष्ट्रिय नारा तय गरेको छ भने नेपालमा “हेपाटाइटिस निर्मुलनका आधार, जनचेतना, रोकथाम र उपचार” भन्ने नारा सहित मनाइँदै छ ।

के हो त हेपाटाइटिस ?

मानव शरिरमा कलेजो महत्त्वपूर्ण अङ्ग हो । यो सुन्निएको अवस्था नै हेपाटाइटिस हो ।हेपाटाइटिस भाइरस द्वारा हुने सरुवा रोग हो । यस रोगले कलेजोमा असर गर्दछ । अन्य मौसममा भन्दा वर्षातको समयमा बढी देखा पर्दछ तसर्थ यो मौसममा यो रोगको बारेमा सचेत रहनु र यसबाट बच्ने उपायहरु अपनाउनु पर्दछ । हेपाटाइटिस मुख्य गरी ५ प्रकारका हुने गर्दछन्, ति हुन्, ए, बी, सी, डी, र इ । यी मध्ये हेपाटाइटिस बी र सी लाई बढि घातक मानिन्छ ।

हेपाटाइटिसका मुख्य लक्षणहरु

हेपाटाइटिस ए र इ का लक्षणहरुः

पहिलो अवस्थाः यो १ देखि २ हप्ताको हुन्छ । यस अवस्थामा खानामा रुचि घट्दै जाने, ज्वरो आउनु, दिसा तारन्तार हुनु, वाकवाकी लाग्नु र पेटको दायाँ कोखा दुख्नु आदि पर्दछन् ।
दोस्रो अवस्थाः दिसा र पिसाबमा पहेँलोपना, आँखा, नङ, मुख र शरिर क्रमशः पहेँलो हुँदै जानु ।
तेस्रो अवस्थाः दोस्रो अवस्थाका लक्षणहरु हराएर जान्छन् तर बिरामि कमजोर हुन्छ तर सन्चो महशुस गर्छ ।

हेपाटाइटिस सी का लक्षणहरुः

ज्वरो आउनु, थकान महशुस हुनु, खान मन नलाग्नु, वाकवाक लाग्नु, पेट दुख्नु, गाढा पहेँलो रङ्गको पिसाब हुनु, खैरो रङ्गको दिसाहुनु, जोर्नी दुख्नुको साथै जन्डिस देखिनु पर्दछन् ।

हेपाटाइटिस लागेमा के गर्ने ?

हेपाटाइटिसको समयमा उपचार हुन सकेन वा भएन भने कलेजोको क्यान्सर तथा सिरोसिस अफ लिभर हुने सम्भावना हुन्छ । हेपाटाइटिसबाट मर्नेको संख्या एड्सबाट मर्नेको संख्याभन्दा करिब १० गुणा बढी रहेको पाइन्छ । यसको उपचारमा इन्टरफेरोन र रिवाभिरिन नामक एन्टि भाइरल औषधिको प्रयोग गरिन्छ । तर रोग लाग्नु भन्दा रोग लाग्न नदिनु नै उत्तम भएको हुनाले निम्न कुरा अपनाएमा हेपाटाइटिस को संक्रमणबाट बच्न सकिन्छ ।