केही महिना अगाडि सामाजिक सञ्जालमा एउटा तस्वीर भाइरल भयो । कुनै गाउँको जस्तो देखिने एक घरको भित्तामा लेखिएका ठूला अक्षरको सन्देश बोकेको तस्वीरले सामाजिक सञ्चालमा धेरै फन्को मार्यो । ‘बुहारी समूह’ को नाममा दिइएको सन्देशमा लेखिएको थियो, ‘मलाई दुलाह होइन किताब देउ ।’
इटहरी- ३ बौकाझोडामा रहेर तत्कालीन कक्षा १० सम्म सञ्चालन भएको विद्यालयलाई पढाइ छोडेका बुहारीहरुको अध्ययन केन्द्र बनाउने तथा कक्षा ११ र १२ मा स्तरोन्नति गर्न र स्थानीय साक्षरता बढाउन भट्टराईले यो अवधारणा ल्याएका थिए ।
दुई दशकदेखि विद्यालयको हेडमास्टर भएका भट्टराईको अवधारणालाई गत स्थानीय चुनाव जितेर आएका इटहरी उपमहानगरपालिका वडा नम्बर ३ का अध्यक्ष उमेश सुवेदीले समेत सहयोग गरे । विद्यालय व्यवस्थापन समितिका अध्यक्षदेखि वडाका गिनेचुनेकाहरुसम्मले सहयोग गरे । कक्षा ११ र १२ को पठनपाठन गर्ने र त्यहाँ बुहारीलाई प्राथमिकतामा राख्ने कुरामा वडाले आर्थिक सहायताको कार्यक्रम ल्यायो । २५ प्रतिशत पढाइ खर्च वडाले नै दिने निर्णय गरेको हेडमास्टर भट्टराईले सुनाए । उनले भने, ‘वडामा आफ्नो छात्रवृत्तिको योग्यता खुलाउँदै निवेदन दिएपछि पाउने व्यवस्था छ ।’
वर्षको सबै खर्च जोड्दा १३ हजार हाराहारी रकम शुल्क लाग्नेमा त्यही शुल्कको २५ प्रतिशत बुहारीको पढाइको रकम वडाले दिने निर्णय भएको वडा अध्यक्ष सुवेदीले बताए ।
स्थानीय चुनाव अगाडि डेढ दशक इटहरीकै कविर स्कुलमा शिक्षण गरेका अध्यक्ष सुवेदीले भने, ‘इटहरीका अन्य वडाभन्दा यो वडाको शिक्षाको अवस्था पछि परेकाले यस्तो व्यवस्था गरिएको हो । सरस्वती विद्यालयमा मात्रै नभएर अन्य बाल कक्षादेखि विभिन्न विद्यालयहरुमा पनि शिक्षा सहयोगका कार्यक्रमहरु छन् ।’
बुहारी पढाउने साक्षरता बढाउने लक्ष्य भए पनि सजिलो भने नभएको हेडमास्टर भट्टराईले बताए । ‘हामीले घरघरमा गएर पढ्न उमेरले छेक्दैन पढ्नुपर्छ भन्दा धेरैले त कतै कमिसन र नाफा खान पो यस्तो गरेको हो कि भनेर मान्नुभएन’, हेडमास्टर भट्टराई भन्छन्, ‘कतिपयलाई त महिनौं र वर्षौं लगाएर सम्झाउँदामात्रै काम भएको छ ।’
हेडमास्टर भट्टराईले आठ वर्ष पढ्न घचघच्याएपछि विद्यालय जोडिएकी एक सदस्य हुन् सुकमाया तामाङ । ४५ वर्षकी तामाङकी एक्ली छोरी इटहरीमा स्नातक दोस्रो वर्षमा पढ्छिन् । सुकमाया भने अहिले कक्षा ८ मा भर्ना भएकी छिन् । खोटाङको सुर्केमा पढेको अधुरो शिक्षा पूरा गर्न उनी अहिले कस्सिएकी छन् ।
सुकमायाले आफूले मिलाएर बोल्न नजान्ने भएकाले पढेपछि राम्रोसँग बोल्न जान्ने आश गरेको सुनाइन् । भनिन्, ‘पढेपछि बोल्न त जानिँदोरहेछ ।’
आठ वर्ष अगाडि मोरङको गोविन्दपुरबाट इटहरी विवाह गरेर आएकी २७ वर्षकी रमा मगर पनि अहिले कक्षा १० मा भर्ना भएकी छन् । कक्षा ३ मा पढ्ने एक छोरा र अर्को एक काखे बालककी आमा रमालाई अहिले पढ्न जाँगर चलेको छ ।
विद्यालयका हेडमास्टर कक्षको भित्तामा सन्त मनुको वाणी ठूलो अक्षरमा लेखिएको छ । जसमा भनिएको छ, ‘जहाँ नारीको सम्मान हुन्छ, त्यहाँ देवता प्रशन्न हुन्छन् ।’ नारीको अध्ययनको चाँजोपाँजो गर्ने कार्यक्रम विद्यालयले ल्याएपछि देवता प्रशन्न भए भएनन् त्यसको देखिने कुनै उदाहरण छैनन् । तर, स्वयं नारीहरु भने प्रशन्न भएका छन् । जसका उदाहरण हुन सुकमाया तामाङ र रमा मगर ।
अंग्रेजी, नेपाली र सामाजिक जस्ता अनिवार्य विषयका पुस्तकहरु कक्षा ११ लाई निःशुल्क दिने प्याकेज पनि यही कार्यक्रमै जोडिएको उनले बताए ।
अहिले गाउँमा बुहारीहरुले पढ्ने क्रमले राम्रो लय समातेको उनी बताउँछन् । ‘यो सजिलो काम त होइन रहेछ’, २०२६ सालमा स्थापना भएर हालसालै स्वर्ण महोत्सव मनाएको विद्यालयका हेडमास्टर भट्टराई भन्छन्, ‘असम्भव पनि छैन रहेछ ।’
प्रतिक्रिया दिनुहोस्